Klimaatvriendelijk het landschap verpesten

Een ingezonden stuk van een bezorgde bewoner van Stiphout, gemeente Helmond:

Ook nu het water ons meer en meer aan de lippen staat, dringt het bij mensen gekozen om ons via de politiek te vertegenwoordigen nog te beperkt door hoe essentieel oude natuur in onze leefomgeving voor ons voortbestaan op aarde is en dat het daarom zaak is zorgvuldig om te gaan met ecologisch erfgoed in natuur en landschap. Ja, natuurlijk ook om onze eerder gemaakte rotzooi op te ruimen en niet nog meer te vernielen. Moet je biologie en milieukunde gestudeerd hebben om dit te weten?

Wat men wel doet is allerlei technische maatregelen nemen, die helaas weer niet altijd positief voor de natuur zijn…. Zoals bijvoorbeeld een groot oppervlak in Stiphouts buitengebied vol leggen met zonnepanelen, wat het bedrijf SWECO van plan is. Om te vertellen hoe geweldig dit volgens SWECO zal zijn, hebben enkele nog niet zo heel lang afgestudeerde planologes een 34 pagina’s tellende tekst geproduceerd, die ik vanuit mijn jarenlange ervaring als biologe zorgvuldig heb bekeken. Ik wil iedereen in Stiphout graag vertellen wat mij bij het lezen van de tekst opgevallen is.

Maar eerst nog even terug naar dat eenzijdig zoeken van technische oplossingen. De jonge historicus Rutger Bregman, die graag verkondigt dat de meeste mensen deugen, schreef een brief getiteld HET WATER KOMT. Hij onderzoekt daarin hoe we het dreigende onheil dat de mensheid de afgelopen tweehonderd jaar over zichzelf afgeroepen heeft, de milieu- en klimaatproblematiek, nu met techniek kunnen bestrijden. Van biologie heeft Bregman duidelijk geen kaas gegeten, want anders zou hij allereerst aanraden om na te denken over hoe wij mensen beter kunnen samenleven met de natuur, waar wij mensen immers uit voortkomen en in feite onderdeel van zijn!

Met de denkwijze dat er met techniek gestreden moet worden, is Bregman een schoolvoorbeeld van hoe er tegenwoordig door veel jonge mensen, werkzaam in organisaties en bedrijven en vaak ook in de politiek, gedacht wordt. Zo zitten we nu opgescheept met mensen die zich lieten kiezen als volksvertegenwoordigers en zich wel groen noemen, maar onvoldoende inhoudelijke kennis daarvan hebben en onvoldoende ervaring. Daarom menen zij goed te doen door klimaatvriendelijk natuur en landschap te verpesten. (Wie had ooit kunnen vermoeden dat ik als biologe zo kritisch op onder meer bewindspersonen van Groen Links moet zijn.) Ja, dit slaat helaas ook op delen van het plan voor zonnepanelen die een waardevol groen deel van het Stiphoutse landschap dreigen te vernielen.

Het bedrijf SWECO hamert er vooral op dat ‘Het gaat om een gebied van 24 hectare, dat vanwege haar vroegere functie als vuilstortplaats een lage natuurlijke en landschappelijke waarde heeft…’ Dat ze dat zo noteren, is te begrijpen, want dat maakt het voor hen makkelijker om zonder veel tegenspraak oud landschap te vernielen. Niet gehinderd door enige werkelijk inhoudelijke kennis daarover, zeggen er nog net bij dat er ook wel wat – hoeveel?! – natuur en landschappelijke waarde door hen gebruikt gaat worden, maar daar willen ze iets moois van maken…. Zo, zo, denk ik dan en ik krijg wantrouwen. Want van echte natuur en oud landschap hoeft men niet ‘iets moois te maken’, dat is het al op een of andere manier van zichzelf!

Afgelopen zomer las ik over klimaatvriendelijk het landschap verpesten in een artikel  van Michiel Bussink op internetpagina Down to earth, platform voor groene journalistiek. (Zie ook: Michiel Bussink.nl) Zoals hij signaleert, worden er met hulp van milieuorganisaties en zich groen noemende partijen in het Nederlandse landschap in rap tempo overal zonneparken gepland en de zonnepanelenbranche wordt daarna vaak aan het werk gezet. “Dat gebeurt in het hele land door zonneparkcowboys onder aanvoering van oud-staatssecretaris, good old Henk Bleker met zijn omstreden bedrijf Powerfield.” Zoals Bussink het stelt: “natuurhater Bleker en de milieuorganisaties: bien étonnés de se trouver ensemble.” 

Dat men nu in Stiphout te maken heeft met zonneparkcowboys, dat wil ik niet beweren. Maar om nou te zeggen dat ze wisten waarover ze het hadden toen zij wat opschreven over natuur en landschappelijk waarde…. Neen! Meisjes die vrij recent nog aan de Utrechtse universiteit planologie studeerden en een jongen die rechten deed, verdienen nu de kost met het opstellen van rapporten bij SWECO/ Solarcentury. Niemand die aan dat rapport werkte heeft werkelijk ook maar enig benul van de ecologie en de waarde van het historische landschap ter plaatse in Stiphout. Maar wat maakt het uit want: hoera, hoera, daar kan binnenkort duurzame energie worden opgewekt.

Wat vertelt Solarcentury over zichzelf? Leest u even mee:

‘Solarcentury is één van de ’s werelds meest vertrouwde en gerespecteerde zonne-energiebedrijven. Opgericht in 1998 hebben wij deel uitgemaakt van de evolutie die zonne-energie tot de aantrekkelijke energiebron van vandaag heeft gemaakt. Solarcentury staat voor een duurzame, natuurvriendelijke en landschappelijk goede vormgeving van zonneparken, met netto-winst voor de natuur. We staan voor een proces waarbij burger en andere belanghebbenden meedenken, gehoord worden en uiteindelijk meeprofiteren…’  Enz. Wanneer ik nu alle vragen ging opsommen die ik bij de volledige Solarcentury tekst heb, dan zou ik wel vijf uitgaven van de Lindenberg kunnen vullen en dat lijkt me niet zo ontspannend. Daarom beperk ik mij. 

Ik zou allereerst willen weten wat die z.g. netto-winst voor de natuur dan wel is! Als ik bijvoorbeeld lees: Slechts enkele opstanden hebben uit natuurperspectief weinig waarde. Het gaat hier om opstanden die voornamelijk uit verwilderd onkruid bestaan. Deze opstanden zullen worden verwijderd, zodat hier schapen kunnen grazen en zonnepanelen opgesteld kunnen worden. Wat precies heeft vanuit natuurperspectief dan weinig waarde? En dan: verwilderd onkruid. Zo, zo. Zeker er niet van op de hoogte dat deze kruid-achtigen behoren tot de plantenreeks die voor de zo gewenste biodiversiteit enorm belangrijk zijn.

En verder wil ik ook weten óf in dat proces waarbij de burgerij en andere belanghebbenden mogen meedenken/gehoord worden, deze mensen ook mee kunnen beslissen? Dus kunnen zij bepalen wat er wel en niet gebeurt?

Het is te begrijpen dat de locatie van de voormalige vuilstortplaats een verhaal apart is. Vele jaren was er vanuit de gemeente Helmond geen geld beschikbaar om die locatie aan te pakken. Nu wordt alle heil van Solarcentury verwacht. Misschien is dat een mogelijkheid? Als men daar dan eerst eens echt met de mensen in Stiphout over ging praten en dan ook de landschappelijke geschiedenis daar eens wat beter ging waarderen.

Vanuit landschap en cultuurhistorie verbaas ik mij er trouwens al heel wat jaren over hoe weinig waarde er in de gemeente Helmond kennelijk gehecht wordt aan wat in Stiphout cultuurhistorisch en landschappelijk met de geschiedenis van Vincent van Gogh verbonden is! Overal in Brabant en ook elders maakt men er veel werk van, wanneer er maar het minste spoor is dat Vincent van Gogh een locatie bezocht heeft. Maar dat Van Gogh Stiphout in 1884 en 1885 regelmatig bezocht, lijkt bij de gemeente Helmond niemand interessant te vinden.

Sinds 2012 ben ik via een onderzoek naar Van Gogh en de landschappen die hij gedurende zijn tijd in Nuenen afbeeldde, veel interessants over zijn bezoeken aan Stiphout te weten gekomen. Op schilderijen herkennen we onder meer de Venstraat en het Molenven. Ook Stiphoutse mensen die Van Gogh afbeeldde kregen een naam via ‘oral history ’.

Misschien kan Solarcentury er nu samen met de Groen Links bewindsvrouw in Helmond toe gebracht worden om het optimale voor wat betreft het behouden van historisch landschap en de geschiedenis over Van Gogh in Stiphout, te bewerken in samenspraak met de mensen in Stiphout. Vanuit mijn expertise zou ik dat willen aanbevelen.

O ja, wat die zonnepanelen betreft heb ik trouwens nog een goed idee! Leg zonnepanelen in alle middenbermen van de autowegen in Nederland. En ook langs de spoorlijnen. Dat levert een enorme oppervlakte op. En dan al die opgewekte zonne-energie natuurlijk niet verkwanselen aan grote buitenlandse bedrijven!

[Voor wie eens iets meer wil lezen over oude natuur en landschap die raad ik: Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen; herkenning, verspreiding, geschiedenis en gebruik van Bert Maes aan (eerste druk 2006, herdruk 2013) en daarnaast die het rapport van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed uit oktober 2019, getiteld: Behoud ecologisch erfgoed.]


Draagvlak Zonneweide Stiphout

Stichting Geledingszone Stiphout heeft 25 november jl. de volgende brief gestuurd aan het College van B&W en de Gemeenteraad van Helmond:

Geacht College en Gemeenteraad,

De ontwikkeling van met name een tweede zonneweide in Stiphout heeft geleid tot oprichting van “Stichting Geledingszone Stiphout” 13 november jl. Met brede steun van de inwoners van Stiphout zet de stichting zich in voor behoud van landschappelijke kwaliteit van het gebied aangrenzend aan de bebouwde kom van Stiphout, Helmond. Reden, de woonkwaliteit van Stiphout is sterk afhankelijk van de relatie met het buitengebied, de geledingszone; en juist deze relatie staat nu onder grote druk.

Zo bestaat er grote onduidelijkheid omtrent de uitvoering van motie “4” welke 10 november jl. is aangenomen in de gemeenteraad. De wethouder geeft in haar reactie op deze motie aan dat zij haar eigen uitvoeringswijze voor wat betreft “nieuwe” en “lopende” vergunningsaanvragen wil hanteren. Buiten de aanvraag van Solar Century zijn er bij ons geen “lopende” vergunningsaanvragen bekend. Zijn er naast de aanvraag van Solar Century nog andere aanvragen in behandeling?  Of betekent dit dat de aanvraag van Solar Century nog in behandeling is? 

Bij diverse leden van de gemeenteraad is er de overtuiging dat deze is ingetrokken en daarmee deze motie hierop van toepassing is. Ook vanuit uw ambtelijke organisatie heeft ons het bericht bereikt dat de vergunning van Solar Century is ingetrokken. Echter hebben wij in de meest recente gemeentelijke informatiepagina onder “Ingetrokken aanvragen omgevingsvergunning” niets hiervan teruggevonden.

Momenteel wordt het bestaande plan door Solar Century aangepast om draagvlak te creëren. Deze is essentieel volgens de door U vastgestelde zonnevisie om überhaupt tot een vergunningsaanvraag te komen.

Wij voelen bij de Helmonders, inwoners van Stiphout en gebruikers van dit mooie stukje Helmond enkel weerstand tegen dit plan en de werkwijze zoals deze gehanteerd wordt. Er blijven vragen onbeantwoord terwijl de ontwikkelingen voort gaan zonder draagvlak. 

De stichting zet zich in om op alle fronten in het dossier tweede zonneweide duidelijkheid te verschaffen; te starten bij draagvlak. Draagvlak moet meetbaar zijn! De wijze waarop is niet door u gedefinieerd. Wij helpen u daar graag bij. 

De stichting stelt voor dat onderstaande eisen worden verbonden aan het begrip draagvlak:

  1. Het draagvlak moet gekwantificeerd te worden; wanneer is er draagvlak? In de ogen van de stichting is er slechts draagvlak als de meerderheid van Stiphoutse cq. Helmondse betrokkenen positief is over de voorgenomen ontwikkeling, en,
  2. Er dienen tenminste twee fysieke, openbaar toegankelijke én onafhankelijke bijeenkomsten te zijn op verschillende weekdagen om inwoner ruimschoots in gelegenheid te stellen hiervan gebruik te kunnen maken.
  3. Bij de fysieke bijeenkomsten zijn tenminste de wijkraad Stiphout-Warande, een afvaardiging van het gemeentebestuur en -raad, ondergetekenden en alle geïnteresseerden aanwezig.
  4. Een onafhankelijke enquête naar aanleiding van deze bijeenkomsten verspreid onder alle aanwezigen welke het draagvlak kan kwantificeren.
  5. Een onafhankelijke verslaglegging van de bijeenkomsten en enquête welke bij de vergunningsaanvraag worden gevoegd.

Naar aanleiding van het bovenstaande vragen wij het volgende van u:

  1. Controle uit te voeren op de uitvoering van uw  motie “4” van 10 november jl. Waarbij duidelijkheid wordt verschaft over de status van de aanvraag van Solar Century versus de motie.
  2. Inzicht te verstrekken in alle vergunningsaanvragen i.r.t. Zonneweides in Helmond. 
  3. Verzoeken om de uitvoering van het beleid als omschreven is in de Zonnevisie in lijn te brengen met de provinciale motie M234a-2020 van 13 november 2020 (zie bijlage 1).
  4. Verzoek aan het gemeentebestuur en -raad om toezicht te houden op een democratisch proces en verslaglegging tijdens de Informatieavond van Solar Century op 2 december 2020.
  5. Verzoek aan het gemeentebestuur om de eisen van draagvlak als gesteld hierboven over te nemen in de “Zonnevisie Helmond” van direct toepassing te verklaren op alle initiatieven. Dit ter voorkoming dat initiatiefnemers nu zelfstandig draagvlak moeten bepalen als ware een “slager die zijn eigen vlees keurt”.

Wij hechten aan een open, transparante en inhoudelijke discussie op dit dossier. De stichting is bereid om de dialoog hierover aan te gaan met u. Tot slot zien wij met belangstelling uw reactie tegemoet.
 

Hoogachtend, 

Stichting Geledingszone Stiphout

Zonneweides in Helmond, noodzaak of ongeremde ambitie?

Laten we het meetbaar maken!

De fractievoorzitter van GroenLinks Helmond, Thomas Teurlings, heeft op de Weblog van Helmond op 16 november 2020 het volgende standpunt ingenomen: “Zonnepanelen op daken heeft de voorkeur, maar alleen daarmee haalt Helmond de opgave van de landelijke overheid helaas niet.”. Volgens Teurlings is een interessant en noodzakelijk alternatief om deze doelstelling te halen een 24 hectare, circa 48 voetbalvelden, groot zonneveld aanleggen aangrenzend aan de bebouwde kom van Stiphout. Afgezien van een goede ruimtelijke afweging of deze locatie hiervoor geschikt is, is het de vraag of het standpunt van Teurlings klopt.

De “landelijke opgave” is vastgesteld op 28 juni 2019 in het klimaatakkoord. De middellange termijndoelstelling in dit akkoord is een CO2 reductie behalen in 2030 van 49% ten opzichte van de CO2 uitstoot in 1990. Eén van de manieren om CO2 reductie te behalen is het verduurzamen van onze energieproductie. De opgave is om op land 35 terra watt uur (Twh) hernieuwbare energie te gaan realiseren. Andere manieren om CO2 reductie te behalen zijn niet meegenomen in de huidige landelijke opgave.

Hoe wordt deze landelijke opgave gerealiseerd? Daarvoor heeft de overheid een nationaal programma “Regionale Energie Strategie” ontwikkeld (RES). In dit programma is Nederland opgedeeld in 30 energieregio’s welke allen concrete plannen moeten ontwikkelen voor zon- en windenergie op land. Afgelopen zomer zijn alle plannen hiertoe ingediend. Het bod van alle regio’s opgeteld is 51,4 Twh; ruim 1,5 keer de opgave! De landelijke opgave wordt hiermee ver overtroffen.

De Metropool Regio Eindhoven waar gemeente Helmond onder valt heeft een bod ingediend van 2 Twh. Dit bod is door samenwerkende gemeentes opgesteld op basis het aanwijzen van zoekgebieden voor wind en zon. Dit bod is gekwantificeerd in een advies van Enexis bijgevoegd als bijlage bij de concept RES van de regio. In dit advies zijn de zoekgebieden en potentie van deze gebieden, i.c.m. beschikbaar dakoppervlak voor zon, overzichtelijk weergegeven. Voor wat betreft gemeente Helmond is er geen enkel zoekgebied gemarkeerd voor zonnevelden of windmolens. De recent vastgestelde zonnevisie Helmond maakt opvallend genoeg geen onderdeel uit van de RES. Dit betekent dat alleen dakoppervlak benut hoeft te worden in de gemeente Helmond; wat overigens ook bevestigd wordt door de gemeentelijke zienswijze op de RES.

Conclusie is dat de gemeente Helmond in de samenwerking van Metropoolregio Eindhoven in de RES voldoet aan de landelijke opgave zonder zonneweide Stiphout. Zonneweides zijn binnen de gemeentegrenzen niet nodig om aan de landelijke opgave te voldoen en daarmee heeft Groenlinks Helmond een ongeremde ambitie in plaats van een noodzakelijke ontwikkeling voor ogen. Kan deze nodeloze ijver rekenen op draagvlak in Helmond? Laten we dat ook meetbaar maken…